استانبول پایتخت فرهنگی اروپا

انتخاب استانبول به عنوان پایتخت فرهنگی ۲۰۱۰ اروپا

زمانیکه درنقشه جهان به نقطه اتصال دو قاره اروپا و آسیا بنگرید، خلیجی را خواهید دید که به دو بخش تقسیم شده و همچون دانه های گردنبند مروارید برگردنی زیبا، چغرافیای زیبایی بر روی نقشه پدید آورده است. هیچ شکی در این نیست، در ساحل دریایی که دو دریای اژه و سیاه را به یکدیگر مرتبط می سازد، چیزی جز زیبایی و چیزی جز یکی از زیباترین شهرهای جهان را نخواهید یافت.

این شهر نه تنها زیباست، بلکه دارای فرهنگ و تاریخی غنی نیز میباشد. نقشه جغرافیاییتان را به هر طرفی که بچرخانید، نام این شهر محتشم و رویایی، چیزی جز استانبول نیست.

شهرها معمولا وجه اشتراک زیادی دارند که با دیدن آنها به یاد شهرهای دیگر می افتید. اما شهر بی مثال استانبول، نظیری در دنیا ندارد. استانبول تنها استانبول جهان است.

گفته مشهوری است که می گوید:

استانبول را نمی توان توصیف کرد. باید در آن زندگی کرد.

انتخاب ترکیه به عنوان پایتخت فرهنگی جهان، به خودی خود میسر نشده است. استانبول شهری در نقطه اتصال اروپا و آسیا است که قدمت سکنی در آن به ۳۰۰ هزار ، تاریخ شهرنشینی به ۳ هزار و قدمت پایتختی آن به ۱۶۰۰ سال می رسد.

استانبول که در طول عصرها مهد تمدنها و فرهنگهای زیادی بوده است، شهری چندین ملیتی با بافتی ممتاز و جهانی است که انسانهایی با ادیان ، زبان و نژادهای مختلف را در یک جا گردهم اورده و در طول تاریخ به صورت شهری موزائیک گونه در آمده است.

استانبول به عنوان یک منطقه مسکونی ممتاز و متمایز که در هر برهه ای از زمان به نحوی مرکزیت و اقتدار خود را در تمامی زمینه ها حفظ کرده است، پایتختی از دیروز تا امروز بوده است. استانبول که پیوندگاه و محل تاثیر پذیری فرهنگهای دو قاره از یکدیگر میباشد، مرکز اقتدار امپراطوریهای رم، بیزانس و عثمانی بوده است. این شهر در طول ۱۶۰۰ سال قدمت پایتختی، از طرف بیش از ۱۲۰ امپراطور و سلطان مورد حکمرانی قرار گرفته است. استانبول به عنوان تنها شهرداری این ویژگی، در طول زمان نیز پایتخت سرمایه های اقتصادی ، هنری، ادبی و روشنفکرانه نیز بوده است. این اَبَر شهر بی همتا، همراه با تغییر تمدنها و قدرتهای حاکم در آن، در چرخه زمانف شاهد غروب و طلوع اعصار مختلف بوده و از این نظر نیز شهری یگانه است. اکنون استانبول یک بار دیگر به نحوی که شایسته نامش می باشد، در بعد جهانی به عنوان پایتخت فرهنگی و نمونه اروپا معرفی گردیده است. و این افتخاری متفاوت و ویژه برای این شهر تاریخی سه هزار ساله آفریده است.

پروژه پایتخت فرهنگی اروپا برای اولین بار در سال ۱۹۸۵ با پیشنهاد ملینا مرکوری وزیر فرهنگ وقت یونان آغاز گردید. شورای وزیران اتحادیه اروپا، چهارچوب این پروژه را مشخص ساخته و به اجرا درآورد. از سال ۱۹۸۵ تا سال ۲۰۰۰، سالانه یکی از شهرهای کشورهای عضو اتحادیه اروپا به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا انتخاب گردید که اولین آنها آتن بود.

از سال ۲۰۰۰ به علت آغاز هزاره ای جدید، این عنوان هم به بیش از یک شهر و هم به کشورهای نامزد عضویت در اتحادیه اروپا داده شد. چهارچوب این پروژه برای سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۹ توسعه یافته و برای کشورهای غیر عضو در اتحادیه اروپا نیز در نظر گرفته شد. با این تصمیم بود که استانبول خود را نامزد انتخاب به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا در سال ۲۰۱۰ اعلام نمود. همزمان با ثبت نام استانبول به این نامزدی، یک گروه کاری متشکل از ۱۳ نهاد اجتماعی در ترکیه در این زمینه آغاز به کار کرد. این گروه کاری که با حضور نمایندگانی از هنرمندان، فرهنگ دوستان، آکادمیسین ها، مدیران و نهادهای اجتماعی جدید، غنای بیشتری یافته بود، با حمایت نهاد نخست وزیری، وزارت امورخارجه، وزارت جهانگردی و فرهنگ، استانداری استانبول، و ریاست شهرداری کل استانبول، پرونده مشترکی برای انتخاب استانبول به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا آماده ساختند. این پرونده با نام "استانبول شهر چهار عنصر" در سیزدهم دسامبر ۲۰۰۵، به اداره کل آموزش و فرهنگ شورای اروپا در بروکسل ارائه شد.

گروه اقدامگران استانبول انتخاب عنوان "استانبول شهر چهار عنصر" برای این پرونده را این چنین بیان میکنند: "داستان استانبول با ۴ عنصر آغاز می شود. خاک، آب، هوا و آتش. این تشبیهی است که قدمتی به بلندای تاریخ داشته و ریشه در آناطولی دارد چراکه شهر عتیق “Miletos” در نزدیکی سلجوق، به عنوان مبدا پیدایش "فلسفه غرب" شناخته می شود. سه فیلسوف نامی متولد این شهر، تالس، آناکسی ماندروس و آناکسی منس، برای تفسیر جهان با توجه به ۴ عنصر اساسی تلاش کردند. تالس مبدا هر چیزی را آب می دانست. آناکسسی ماندروس، ابدیت را آغاز همه چیز دانسته و به خلق ۴ عنصر از ابدیت معتقد بود. آناکسی منس مبدا اساسی حیات را هوا دانسته و سه عنصر دیگر را دنباله رو آن می دید. هیراکلیتوس اندیشمند افسی نیز جهان را به مثابه آتشی که تا ابد خواهد سوخت دیده و آتش را به عنوان پیش ماده تعریف میکرد.

استانبول در تاریخ صد هزاران ساله خود، پایتخت سه امپراطوری بزرگ و نقطه تلاقس ۳ دین آسمانی و مدنیتهای بی شماری بوده و مهم تر اینکه شهری است که فرهنگ زندگی در کنار هم در طول اعصار در آن شکل گرفته و از آن نشات یافته است. در پروژه مذکور، ۴ عنصر نمادین اسرار حیات، با ویژگیهای استانبول یکی شده و بدینصورت به شورای اتحادیه اروپا ارائه شد.

"استانبول با دریافتن ارزشهای خود با دنیا یکی شود. به هنگام امضای پروژه های جدید فرهنگی که ان را به شهری فرای اعصار مبدل خواهد کرد، نام استانبول نیز همچو خاک، هوا، آب و آتش غیر قابل انصراف باشد."

در پرونده گروه کاری اقدامگران استانبول، دلایلی را که استانبول را لایق پایتختی فرهنگی اروپا می کند، به صورت کاملا مشهود دیده می شد. در این پرونده با ذکر اینکه استانبول می تواند منبع الهام تمامی شهرها ی جهانی و ممتاز قرار گیرد، انتخاب این شهر به عنوان پایتخت فرهنگی سال ۲۰۱۰ پیشنهاد گردیده بود.

استانبول که در چهارچوب این پروژه و در گروه "شهرهای خارج از اتحادیه اروپا" با “Kiev” پایتخت اکراین رقابت کرد، در سال ۲۰۰۶ به عنوان خود دست یافت و در کنار شهر “Essen” آلمان و شهر “Pecs” مجارستان، به عنوان پایتخت فرهنگی سال ۲۰۱۰ اروپا شناخته شد.

استانبول امروزه مامن نزدیک به ۱۵ میلیون نفر میباشد. زندگی روزمره در این کلان شهر با تمام سرعت ادامه دارد. میلیونها توریست از چهارگوشه جهان در پی کشف زیباییهای تاریخی و فرهنگی این شهر رویایی هستند. استانبول خود معرف خود است.  

منبع: www.trtpersian.com