کهنه داستان زارعین محروم دوزالوم

موقعیت روستا:

دوزالوم یکی از روستاهای بزرگ نوار مرزی دهستان اترک بخش داشلی‌برون می‌باشد که قدمت یکجانشینی آن بیش از هشت دهه است و قبل از سال 1305 به صورت نیمه کوچ‌نشینی تنها در فصل‌هایی از سال طوایف مختلف یموت در فاصله‌ی یک کیلومتری شرق رود اترک ساکن می‌شوند هم اکنون با وجود مهاجرت‌های بی‌رویّه‌ی اهالی روستا به شهر گنبد و بعضاً آق قلا حدود 320 خانوار تقریباً بیش از (2000) دو ‌هزار نفر جمعیت دارد و از چهار قسمت اُزبک آباد در ضلع جنوبی و دوزالوم شمالی (مرکزی) و جنوبی و الیاس‌حاجی در قسمت شمالی تشکیل شده و با گنبد 50 (پنجاه) کیلومتر فاصله دارد و نزدیکترین روستای مرزی به گنبد محسوب می‌شود و شمالاً به روستای شوردگش و داشلی برون و جنوباً به روستای دانشمند و سدّ دانشمند و پیشک‌دفه و شرقاً به روستای قره‌ماخر و قره‌جه دونگ و غرباً به نوار مرز اترک با فاصله‌ی 5/1 کیلومتری وصل می‌باشد.

دوزالوم علیرغم جمعیت بالا نسبت به روستاهای هم جوار حتی مرکز بخش فاقد دبیرستان و درمانگاه بوده و هنوز طرح هادی در آن اجرا نشده است.

دوزالوم نسبت به بقیّه روستاهای بخش، تحصیل کردگان بسیاری دارد و در اداره‌جات مختلف بخش داشلی‌برون و شهرستان گنبدقابوس و سایر نقاط مشغول به‌کارند و روحانیون بسیاری از محضر علمای بزرگوار ترکمن‌صحرا علم معنوی کسب و در حوزه‌ی علمیه‌ی  رحمانیه روستا  مشغول تدریس علوم دینی هستند مدیریت حوزه توسط حاج آقا مددآخوند هوشمند است. وی هم اکنون امام جمعه‌ی شهر اینجه‌برون را به عهده دارد. 

                                                         قسمتی از روستای دوزالوم

روستای دوزالوم در جنگ تحمیلی چهار شهید بزرگوار تقدیم انقلاب کرد. شهیدان عبدالحی آدمی، یازمحمد مهربان، مراد محمد آژ، جلیل محمد قیاسی و چند جانباز و رزمنده دارا است که عبدالجبار بیات یکی از رزمندگان می‌باشد که از بین اهل سنّت بیشترین حضور در جبهه را در کارنامه‌ی خود دارد.

دوزالوم قبل از کودتای رضاخان میرپنج مهد علم معنوی بوده، علمای بسیاری از جمله مرحوم استاد گوگی آخوند مدرسی ، استاد مرحوم تاشلی آخوند و مرحوم عبدجان آخوند خوجه اولین امام جمعه‌ی گنبدقابوس در آن مکان با حمایت مادی دارائیان دوزالوم حوزه‌ی علمیه تأسیس و بعضاً تحصیل کرده‌اند تا فرزندان صحرا با علم معنوی آشنا شوند و چه بسا طلبه‌های بسیاری تربیت کرده‌اند.

ازدیار دوزالوم، مبارز خستگی ناپذیر همچون «یول آمان» معروف به یول داده در زندان قصر تهران هم‌سلول مهندس بازرگان اولین نخست وزیر انقلاب اسلامی بود و جزء محدود زندانیان سیاسی پهلوی بوده که با کودتای 28 مرداد شدیداً مخالف علنی کرده‌اند.

دوزالوم محل اطراق مبارزین ضد استبداد چون: جنیدخان و موسی‌خان که با اسب‌های تیز پای‌شان، آمان قشون رضاخان را بریده‌اند و حتی قبل از انقلاب یاش اولی‌های روستا ضمن مبارزه با سر سپردگان رژیم پهلوی دوم جهت حفظ زمینهای آباد اجدادی خود، طعم تلخ زندان ساواک را چشیده‌اند از جمله‌ی این افراد زنده یاد مرحوم مراد کدخدا بیات اولین کدخدای منطقه‌ی داشلی برون حاج بگجان پزه حافظ دیوان مختومقلی ـ آتا شیر محمدلی و توشمق باتر و...

زمین‌های مزروعی:

بنا به اقتضای منطقه‌ شغل اکثریت به قریب روستا دامداری و کشاورزی می‌باشد. زمینهای غرب روستا حاشیه‌ی رود اترک آبی و زمینهای شرق و جنوب شرقی آن به صورت دیم کشت می‌شود ما بین چهار قسمت روستای دوزالوم را دریاچه‌های طبیعی تشکیل می‌دهند و قسمتهای از ضلع شرقی و غالب جنوب روستا مراتع محلی وجود دارد که خرده دامداران روستایی از آن بهره‌مند می‌شوند.

زمینهای دیم روستا اکثراً در کامدشت واقع بوده که این نام برای مسئولین قبل و آوایل انقلاب، گنبد و داشلی‌برون کاملاً آشناست.این نام تحمیلی را روستائیان نوار مرز اترک خصوصاً دوزالوم و حومه کمتر به زبان می‌آورند و از آن نفرت دارند. چرا که در سال 1354 بازور سرنیزه 6912 هکتار زمین مزروعی و چراگاه روستاهای دوزالوم: دانشمند، پیشک‌دفه، قره‌ماخر، قره‌‌دونگ، داشلی‌برون و شوردگش و خیرخوجه توسط خانواده‌ی پهلوی دوم به‌نام (کامیار پهلوی) عقب گردیده بیش از 80% زمین‌های دیم اهالی سخت کوش دوزالوم نیز در این منطقه قرار دارد، که با نام‌های زیبای، قزیل اویداق، داولی‌دفه، سیرت داللی، یامانجه و ماسن با زبان شیرین نیاکان مادر قلب‌های‌مان ثبت شده است و هنوز هم بین بومیان منطقه به نام‌های فوق معروف‌اند،که متأسفانه با نام اجباری و تحمیلی کامدشت شهرت دارد.

طی سه سال قبل از انقلاب عوامل کامیار پهلوی با امکانات فنی تمامی زمین‌های فوق را شخم زده‌اند حتی مراتع محلی دوزالوم‌ را. جنگلبانی وقت که قبل از غصب زمین‌های فوق دائماً زارعین و دامداران را اذیت و آزار می‌داد، اما بعد ورود عوامل پهلوی ناپدید شدند.

در این بین بیشترین ضرر مادی را از بین روستاهای یاد شده دوزالوم متقبل گردید، دامداری روستا از رونق افتاد و زارعین بی‌زمین شدند.

جمع کثیری از اهالی روستاهای فوق کوچ کردند و در حاشیه‌ی گنبد روستاهای نو بنیاد نورآباد – ارمی آباد را تشکیل دادند و ... اعتراض اهالی به‌جای نرسید بزرگان روستا توسط ساواک و هنگ مرزی داشلی‌برون دستگیر شدند.

بالاخره با فشار عدیده‌ی اهالی نماینده‌ی شاه در گرگان، «تیمسار مزین» با هماهنگی نمایند‌گان وقت گنبد در مجلس و ... تصمیم گرفتند جهت جلوگیری از سیل عظیم مهاجرت روستاییان به شهر و کاستن فشار مردم به مسئولین وقت و خالی ماندن مرز از سکنه، زمین مزروعی در قبال کامدشت به اهالی دوزالوم و ...  که زمین‌های‌شان غصب شده بود، بدهند. تا اینکه به نمایندگی از طرف مردم: آقایان مراد بیات (کدخدای منطقه داشلی‌‌برون)، حاج طایطی حبیب‌لی ، اش حاجی گل چشمه انتخاب و به هر خانوار 10 (ده) هکتار زمین از حاشیه‌ی جنوب شرق روستای قره‌‌دونگ فعلی تحویل نمایند. زمین‌ها نقشه‌برداری شد ‌و اکثر اهالی با پرداخت وجهی به‌نام، ظاهراً بر روی کاغذ زمین‌ها را دریافت کردند، ولی متأسفانه به دلایلی تا به امروز علیرغم گذشت بیش از 34 سال  زمین‌های فوق تحویل اهالی نگردید. کمااینکه فکر می‌کنم نقشه‌ی زمین‌های فوق در اداره‌ی ثبت گنبد موجود است. دیری نگذشت صدای انقلاب به گوش شاه رسید و شاه فراری شد، جوانان دوزالوم با یورش  به اطراق‌گاه عوامل کامیار پهلوی در حاشیه‌ی دریاچه‌ی دانشمند و قزیل اوبدق (ضلع شمالی کوه یگ دیراگ سرسپردگان و نمایندگان آنان متواری شدند و در نتیجه زمین‌های ابا اجدادی زارعین نوار مرزی اترک خصوصاً دوزالوم از آن خودشان شد.

بعد از انقلاب 1357:

با پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی رحمة الله علیه عوامل رژیم شاه در منطقه متواری شدند. شرکت ران «روشنی» در خیرخوجه، کامدشت «کامیار پهلوی» در دوز‌الوم، سازمان «مقیمی» در جنوب دره‌ی ماسن و سازمان «شریف امامی» اولین نخست وزیر حکومت نظامی محمد رضا شاه در جنوب غربی قره‌ماخر به دست صاحبان اصلی افتاد و چند سالی زمین‌های فوق‌الذکر به صورت مشاعی و انفرادی و طایفه‌ای کشت گردید.

متأسفانه بعد از مدتی اندک زمین‌های یاد شده توسط ارگان‌های انقلاب از جمله: جهاد سازندگی، بنیاد مستضعفان، کمیته امداد و ... از مردم باز و پس گرفته شد و هم اکنون خیرخوجه در انحصار شرکت کشاورزی بنیاد و مستضعفان قرار دارد زمین تقریباً 2 هزار هکتاری شریف امامی در اختیار کمیته‌ی امداد قرار گرفته و زیتون کشت شده است و زمین کامدشت هم از طریق بنیاد مستضعفان به زارعین دوزالوم و اطراف همانا صاحبان اصلی‌شان 6 به 1 یا 4 به 1 طبق قرار داد کتبی، موقتاً واگذار و قرار دادها هر ساله تمدید می‌شود.

یعنی شرعاً و عرفاً زمین متعلق به مردم (متصرفین) بوده و قانوناً سند 6912 هکتار در 5 پلاک «کامیار پهلوی» بنام بنیاد مستضعفان ثبت گردیده است. طی این مدت هر چند سال یک بار مامورین منابع طبیعی گنبد به عناوین مختلف مزاحمتهای برای زارعین ایجاد می‌کردند که با دخالت واحد حقوقی بنیاد و شورای روستا و نمایندگان وقت مجلس خنثی می‌شد. حتی در تابستان سال 74 مرحوم اترک طیار نماینده‌ی وقت مجلس همراه رئیس بنیاد مستضعفان وقت گنبد در محل حوزه‌ی علمیه‌ی دوزالوم با زارعین نشستی ترتیب دادند و طرفین توافق کردند که زمین از آن متصرفین است و به صاحبان اصلی و حقیقی تحویل خواهد شد.

در مقابل مردم هزینه‌ی تفکیک و مبلغ سند را در طی مدتی پرداخت خواهند کرد. ولی متأسفانه علیرغم قول مساعد مسئولین بنیاد این توافق عملی نگردید.

موقعیت زمین به اصطلاح کامدشت:

این نام تحمیلی از سال 1354 در منطقه‌ی دوزالوم، اترک و داشلی برون خودنمایی می‌کند متأسفانه 32 سال از انقلاب اسلامی می‌گذرد ولی این نام طاغوتی دائماً کشاورزان دوزالوم و اترک را عذاب می‌دهد.

زمین کامدشت از شرق به زمینهای زراعی و مراتع قره ماخر موسوم به طره‌‌تی و شمالاً به گردنه‌ی الله‌اکبر و قشلاقهای محلی و جنوباً به کال ماسن و روستای پشیک دفه و غرباً روستای دوزالوم و دریاچه‌ی دانشمند منتهی می‌شود. اراضی فوق دارای 5 پلاک ثبتی و دارای 6912 هکتار بوده و سندار می‌باشد.

زمین مذکور سه سال قبل از انقلاب  به کامیار پهلوی یکی از نوه‌های رضاخان توسط نماینده‌ی تام الختیار محمد رضا شاه در منطقه‌ی گرگان گنبد و بجنورد «تیمسار مزین» اهدا می‌شود و به نام وی سند صادر می‌گردد.

اعتراف نمایم در واگذار زمین فوق‌الذکر به ایادی پهلوی عده‌ای خرده مالک سودجوی محلی دخیل بوده‌اند که تا به امروز چوب ندانم کاریهای عده‌ای فرصت طلب بومی را زارعین تنگ دست می‌خورند.

سالها قبل از غصب زمینهای فوق قسمت اعظم زمینهای قزیل اویداق موسوم به دوقیزلیق و آلامان پای ضلع شرقی کامدشت بین زارعین محلی که زمین آن برای زراعت مرغوب بود به صورت ریش سفیدی تقسیم و کشت می‌شد و ضلع جنوب شرقی کامدشت موسوم به سرت دال‌لی و دازینگ اویی توسط صاحبان اصلی کشت می‌گردید و حاشیه‌ی زمینها نیز دامداران سنتی قشلاق می‌کردند.

که هنوز هم محل قشلاق دامداریها محفوظ است تنها پایین کوه یگ دیراگ از وجود دامداریها توسط بنیاد خلع ید گردید و به جای دامداران بومی احشام متعلق به بنیاد جایگزین گردید.

بنیاد مستضعفین و منابع طبیعی گنبد:

چند سالی است که تشکیلات بنیاد کوچکتر شده و اختیارات آن محدود و اراضی وی به مزایده گذاشته می‌شود و بنیاد علوی سابق فعلاً بجای بنیاد مستضعفان قرار داد کشت موقت با زارعین کامدشت منعقد می‌کند.

طی این مدت سخت‌گیریهای بنیاد نسبت به سالهای قبل شدیدتر شده حتی از زارعین در قبال قرار داد چک و یا سفته دریافت می‌کند تا زارعین بعد از درو محصولات به تعهداتشان عمل بکند و فشار سر جنگلبانی داشلی برون بر مردم منطقه خصوصاً دوزالوم بیشتر شده است.

با این وجود زارعین تنگدست طبق سنوات قبلی زمینها را کشت می کردند.

 اخیراً سد دانشمند با مشکلات عدیده آبگیری شد به دنبال آن زمینهای دیم حاشیه‌ی سد که سابقه‌ی کشت طولانی دارند و از حوزه‌ی کامدشت مستثنی می‌باشند توسط منابع طبیعی خلع ید گردید و آنگاه در سال زراعی 90-89 علیاً بنیاد گنبدصراحتاً اعلام کردند به یکی از پلاکهای کامدشت که 1020 هکتار می‌باشد قرار داد کشت صادر نخواهد کرد.

و اما باقی زمینهای فوق مشکل برای عقد قرار داد کشت نخواهند داشت.

منابع طبیعی در اسرع وقت به ضلع جنوبی و شرقی پلاک یاد شده کانال حفر کرد، زمین مورد نظر در شرق و جنوب روستا واقع می‌باشد و ضلع غرب آن به سد دانشمند منتهی می‌شود منابع طبیعی گنبد پا را فراتر گذاشته و اعلام می‌دارد باقی مانده‌ی زمینها را نیز طبق قانون از بنیاد و زارعین خواهند گرفت.

البته یکی از دست اندرکاران بنیاد مستضعفان گنبد در این خصوص گفت: قسمتی از زمین کامدشت از ید ما خارج شده ولی زارعین می توانند زمین فوق را کشت نمایند ولی ما تنها به 1020 هکتار قرار داد نمی‌دهیم.

عده‌ای از زارعین اعتقاد دارند احتمالاً بین بنیاد مستضعفان و منابع طبیعی گنبد تبانی صورت گرفته و گرنه محال است زمین سند دار خلع ید شود و بعضاً بر این عقیده‌اند بنیاد در حق زارعین کم لطفی کرده ‌است.

به هر حال فعلاً قسمتی از زمین زارعین سخت کوش که 90% (نوددرصد) آن متعلق به اهالی دوزالوم است خلع ید شده و از دست صاحبان اصلی خارج گشته، متأسفانه دادگاه ها نیز به نقشه‌های نه چندان مستند منابع طبیعی ترتیب اثر داده و علیه‌ی مردم حکم صادر می‌کنند که جای بس تأسف در دارد.

کما اینکه : قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده 56 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع که به تصویب مجلس رسیده در تبصره‌ی 4 آن مقرر می‌دارد، دولت نباید به متصرفات قبل از تاریخ 16/12/1365 کاری داشته باشد. ماده واحده‌ی فوق در مورخه 22/6/1367 تصویب شده است.

زارعین، بنیاد، جنگلبانی:

زارعین و متصرفین خصوصاً اهالی دوزالوم اعلام می‌دارند زمین متعلق به آنان است و چندین دهه زمینهای مورد نظر را کشت کرده و از اباء اجداد خود به ارث برده‌اند و بنیاد مستضعفان گنبد نیز تسریع می‌کندشرعاً زمین از آن متصرفین است ولی چون زمین فوق‌الذکر قبل از انقلاب بنام یکی از درباریان شاه سند خورده قانوناً در اختیار ما قرار داده شده است و شرعاً حق زارعین را به رسمیت می‌شناسیم به همین خاطر طبق قرار داد به متصرفین جهت کشت واگذار می‌کنیم ما نیز با افراد غیر متصرف قرار داد کشت منعقد نمی‌کنیم.

و اما جنگلبانی منطقه اعلام می‌دارد طبق نقشه، ما مدرک داریم دال بر اینکه زمین کامدشت جزء زمینهای ملی می‌باشد و فعلاً 1020 هکتار آن را طبق قانون دریافت کردیم و بقیه را نیز در وقت مقرر از چنگال متصرف بیرون خواهیم آورد. و به رای صادره‌ی قضات اکتفا می‌کنند.

لازم به ذکر است چند سال پیش قسمتی از زمین آقای اراز قلی بیات در حوزه‌ی کامدشت که در سه راهی اینچه‌برون و دوزالوم قرار دارد، از طریق بنیاد مستضعفان گنبد جهت احداث پاسگاه به نیروی انتظامی محول شده بود که با اعتراض صاحب زمین (متصرف) مواجهه شد زمین فوق بعد از چندین سال هنوز هم بلا تکلیف مانده است و دو سال پیش (سال 1387) نیز بنیاد با هماهنگی ادارات ذی‌ربط از سه راهی دوزالوم قسمتی از زمینهای عطاجان قره‌جه‌پور و تاج قلی محمدآلیق را که جزء اراضی کامدشت می‌باشد جهت احداث نیروگاه به شرکت برق گلستان اهدا کردند حتی زراعت سبز وی را قبل از درو و شخم کردند. متصرفین اعتراض کردند، شرکت فوق با هماهنگی بخشدار وقت مبلغی به آنان داد و ظاهراً ملک فوق را با رضایت متصرفین از آنان خریداری کرده است.

با توضیحات بالا و عد‌له‌‌ای که زارعین و بنیاد ارائه می‌دهند و نگارنده که جز و زارعین دارای زمین در حوزه‌ی کامدشت می‌باشد . به این عقیده است طبق نقشه زمینهای سند دار با تفکیک به صاحبان در قبال اخذ بها تحویل گردد و زمینهای خارج محدوده‌ی سند جزء زمنیهای منابع طبیعی می‌باشد. مردم منطقه خصوصاً اهالی دوزالوم هم به مرتع احتیاج دارند و هم به زمین زراعی با توجه به اینکه اخیراً سد دانشمند آبگیری شده زمینهای که منابع طبیعی روی آن انگشت گذاشته‌اند در اولین فرصت با کمترین هزینه به زمین آبی تبدیل خواهد شد.

در این خصوص با وحدت و گفتمان اصولی نمایندگان زارعین  با همکاری مسئولین ذی‌ربط و امام جمعه‌ی محترم اینچه برون و نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی این قضیه بغرنج، کهنه داستان را به نفع مردم منطقه که همانا مرز داران واقعی کشورند و در محروم‌ترین نقاط استان سکونت دارند حل و فصل نمایند.

آنه محمد بیات داشلی برون

از روستای دوزالوم