پدر فرش ترکمن
استاد نیازمحمد محمدنیازی معروف به نیازجان نیازی 87 سال پیش در شهر تاریخی کمیش‌دفه در یک خانواده‌ی مرفّه و تاجر به دنیا آمد 5 ساله بود طعم تلخ یتیمی را چشید. سپس سرپرستی وی را عمویش به عهده گرفت، تا سال ششم نظام قدیم تحصیلات خود را ادامه داد سپس در سن 15 سالگی به همراه عمویش راهی گنبد شدند...
استاد نیازجان درک عمیقی از رنج قالیبافان در دل داشت چه بسا دختران خانواده‌های فقیر، هنر انگشتان ظریف خود را با نازلترین قیمت به دلالان می‌فروشند ـ محرومیّت قالیبافان ـ استثمار آنان از سوی اربابان بقولی تاجران فرش و بافت سنتی فرش و عدم رعایت بهداشت محیط قالیبافان ذهن نیازجان را به راه چاره‌ای معطوف کرد.
فعالیت‌های بسیار و آموزش خانه به خانه به صورت رایگان قالیبافان برای او نتیجه‌ی اندک داشت، ولی ناامید نشد بعد از انقلاب با همکاری و هماهنگی کمیته‌ی صنایع دستی جهاد سازندگی گنبد تا حدودی توانست قسمت اندکی از مشکلات عدیده‌ی قالیبافان را برطرف نماید، بافت عمودی قالی ـ بیمه‌ی قالیبافان ـ تشکیل تعاونی‌های فرش ـ آموزش دختران تحصیل کرده با نقشه و ارائه‌ی طرح‌های جدید به آنان و خلاصه‌ی کلام، زحمات چندین ساله‌ی وی تا حدودی به بار نشست.
اما با این وجود استاد از کار خود راضی نبود. کتابی در خصوص بافت قالی ترکمنی به صورت نوین تدوین و توسط جهاد سازندگی چاپ و توزیع گردید.
استاد نیازجان خستگی ناپذیر به کشورهای مختلف سفر کرد، نقوش طوایف مختلف ترکمنی را بررسی و فلسفه‌ی تشکیل کلیه‌ی نقش‌ها را در ذهن خود جای داد، این بار افراد تحصیل کرده را مخاطب قرار داد تا بلکه آنان را به سوی هنر قالیبافی سوق دهد، شعار اول استاد طراحی نوین بافت خوب و اشتغال‌زایی و تولید قالی مرغوب در منطقه بود. با تمام وجود تلاش کرد از نمایشگاه‌های گوناگون فرش بازدید کرد تا در خصوص فروش قالی و بازاریابی همگام با تعاونی‌ها روزنهای پیدا کند تا دسترنج زنان ترکمن با قیمت عادلانه‌ای به فروش برسد. حاصل تجربیات استاد در چند جلد کتاب توسط شخص وی تدوین شد. متاسفانه نیازجان از نظر مالی هزینه‌ی چاپ کتابهایش را نداشت.
حق تالیف از وزارت فرهنگ و آموزش عالی دریافت کرد تا اواخر عمر کمک هزینه‌ی خانواده باشد.
دانشگاهیان متعدد قول چاپ کتاب و تدوین آن در دانشگاه را دادند، ولی چه فایده! از نشر کتاب‌اش که حاصل 50 ساله‌ی پدر فرش ترکمن بود تا آخرین لحظه‌ی مرگش انتظار کشید. اواخر عمری روزنهای به‌سوی او باز شد طرح حمایت از هنرمندان توسط مدیر کل ارشاد اسلامی گلستان ماهیانه هزینه‌‌ای جهت امرار معاش به وی تعلق می‌گیرد. باز غنیمت بود ولی برای استادی چون نیازجان کافی نبود، حق او بیشتر از این‌هاست.
استاد نیازی رنج‌های فراوانی کشید و شاگردانی خوب تربیت کرد نقوش قالی ترکمنی را با فلسفه‌ی وجودی به دنیا عرضه کرد، با این وجود آیا کسی وام‌دار او بود؟
در این بین بودند اندکی تا قدر او را پاس بدارند.
آذرماه 1387 جمعیت فرهنگی، ادبی چاووش صحرا بندرترکمن در روستای آرخ بزرگ از وی طی مراسمی تجلیل کرد.
استاد از تاریخ 6000 ساله قالی ترکمن سخن گفت. نیازجان از وجود بیش از 800 نقش قالی ترکمن سخن‌ها داشت.
از وابستگی اقتصاد خانواده‌ی ترکمن به قالی از ته دل می‌گفت و ناگفته‌های بسیاری در سینه‌اش حبس شده بود.
این‌بار توسط جمعیت هنری مختومقلی کلاله به پاس زحمات 50 ساله پدر فرش ترکمن قدردانی ویژه از وی به عمل آمد، شهروندان کلاله‌ای ضمن گرامیداشت زحمات نیازجان از عدم پیگیری نهادهای ذی‌ربط جهت پاسداشت از وی، گله‌مند بودند.
استاد در محافل رسمی و غیر رسمی از ظرافت و چیدمان فلسفی نقش‌های قالی ترکمن و تاریخچه‌ی طولانی آن گفتنی‌ها داشت. به‌راستی او واقعاً پدر فرش ترکمن بود. از ناملایمات زندگی و عدم پیشرفت کار اصلاً دم بر نمی‌آورد، آدم صبوری بود. بلاخره در 19 آذر 88 تنها نزدیک چهار ماه قبل از فوت وی مراسمی با شکوه به همراه استادان عنصری و بدخشان جهت پاسداشت زحمات استاد برگزار و توسط انجمن شعر و ادب میراث و اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی گنبد تجلیل ویژه‌ای از زحمات پدر فرش ترکمن شد که طولانی‌ترین مراسم بود.
استاد نیازمحمد محمدنیازی با کهولت سن در تمامی مراسم‌های فرهنگی ـ هنری شرکت فعال داشت و به عنوان یک پیشکسوت هنری به فرهنگ عامه علاقه‌ی خاصی داشت، تا این که نیازجان نیازی با بیش از نیم قرن خدمت به فرش ترکمن در 6 فروردین ماه 1389 در سن 87 سالگی دارفانی را وداع گفت و در آرامگاه آق‌قایه‌ی گنبد آرام گرفت.
یاتان یرینگ یاغتی بولسون، استاد نیازجان نیازی
آنه‌محمد بیات داشلی برون
