اقلیت ایغور (ترک‌زبان) چینی

ایالت سینگ‌یانگ، واقع در غرب چین با جمعیت بنا به آمار غیر رسمی نزدیک به 10 میلیون نفر حدوداً 90% مردم آن ایالت  ایغور (ترک‌زبان) مسلمان و اهل سنت و تقریباً بیش از  ^۱/_۶وسعت چین را تشکیل می‌دهند ...

و یکی از ایالتهای محروم چین محسوب می‌شود.

کشور چین یکی از 5 کشور بزرگ جهان است که در سازمان ملل حق وتو دارد و از دهه‌ی اخیر قدرت اقتصادی‌اش را به رخ رقیبان‌اش می‌کشد و یک‌چهارم جمعیت جهان را در خود جای داده و تنها کشور کمونیستی است که علاوه بر پایبندی به اصول سوسیالیزم، اقتصاد آزاد را نیز تجربه کرده است.

علاوه بر ایالت مسمان‌نشین سینگ‌یانگ فعالین سیاسی ایالت تبت نیز در پی استقلال یا خودمختاری و یا امتیاز بیشتری از پکن را خواستار می‌باشند. البته سابقه‌ی مبارزات ایالت تبت طولانی و سرکوب آنان بیشتر به چشم می‌خورد گویا رهبر آن ایالت در خارج از چین دائماً دولت مرکزی موضع می‌‌گیرد ولی چین قدرتمند به دلایل فعالیت آنان را در سطح بین‌الملل کم‌رمق نشان می‌دهد، اما ایالت سینگ‌یانگ چین تنها ایالت خودمختار چین می‌باشد که بعد از انقلاب کمونیستی چین به رهبری مائو خودمختاری محدود فرهنگی با موقعیت جغرافیای خاصی به آنان اعطا گردیده است. هم اکنون مردم ترک تبار ایغور ایالت سینگ‌یانگ که شهر بزرگ ارومچی مرکزیت آنان را یدک می‌کشد ایغورها در سطح تدریس زبان ایغوری و پذیرش مسئولیت‌های کلیدی استان خودمختار چندان موانع و مشکلی احساس نمی‌شود تنها در موارد خاصی از انجام بعضی مراسم‌های مذهبی معذورند ولی مساجد بزرگ در تمام نقاط شهر به خصوص روستاهای آن بسیارند و مردم به راحتی فرایض مذهبی را ادا می‌نمایند و زبان ایغوری در سطح مدارس و دانشگاه در کنار زبان چینی تدریس می‌شود. کما اینکه سران اصلی حزب در آن ایالت و قوای امنیتی و نظامی در دست اقلیت چینی تبار «قوم هان» می‌باشد.

بنابه اظهارات بعضی بازرگانان که ارتباط تجاری با چین و  ایالت فوق دارند می‌گویند: ایالت سینگ‌یانگ نسبت به دیگر ایالت‌ها از حیث اجتماعی از امنیت بسیار مطلوبی برخوردار است حتی وقت نماز مغازه‌ها را به حالت نیمه باز رها می‌کنند و عازم مساجد می‌شوند. از نظر تدریس زبان ایغوری و مراسم‌های محفلی و همایش‌های علمی و فرهنگی مشکلی ندارند با این وجود ایالت سینگ‌یانگ از نظر صنعتی و شکوفایی نسبت به بقیه ایالت چین کمتر رشد داشته ولی اخیراً رشد تجارت مردمان آن منطقه سیر صعودی دارد.

زبان ایغوری شباهت  بسیاری با زبان قزاقی و ازبکی دارد به صورتی که زبان آنان از سوی ترک زبانان و ترکمن‌ها کاملاً  قابل فهم و درک می‌باشد، ولی از نظر تُن صدا به زبان چینی شباهت اندکی دارد و خط آنان الفبای عربی می‌باشد.

به هر حال مشکلات سیاسی ـ اجتماعی و تبعیض‌های گوناگون علیه اقلیتهای دینی ـ قومی در کشورهایی که اقوام گوناگون زندگی می‌کنند احساس می‌شود بخصوص در کشورهای قدرتمند مثل چین که با تک حزبی اداره می‌شود. بنا به اظهارات و اعتراضات اخیر معترضین «ربیع قادیر» رهبر ایغورهای مسلمان چینی، آنان خواستار اصلاحات سیاسی و کسب امتیاز بیشتر از چین هستند و خواهان رفع محرومیت و آزادی بیشتر در انجام فرایض دینی می‌باشند. و محکومیت و جلوگیری از هجوم بی‌سابقه قوم «هان» به ایالت سینگ‌یانگ و مانع به هم خوردن ترکیب جمعیتی هستند.

دولت تک حزبی چین اولین تظاهرات هفته پیش که 80% آنان را زنان شهر اورمچی مرکز ایالت سینگ‌یانگ تشکیل می‌دادند به صورت بی‌رحمانه توسط پلیس ضد شورش سرکوب کرد بنا به اظهارات رسانه‌های بین‌المللی نزدیک 400 نفر از معترضین به صورت فجیع در خیابان‌ها جان باخته‌اند حتی در اولین تظاهرات حدود 80 نفر کشته شده‌اند. مسلماً در عصر ارتباطات حرکت‌های اعتراض ملل مستضعف علیرغم سانسور شدید دولتی به گوش آزادگان جهان خواهد رسید.

با وجود اعتراض نهادهای بین‌المللی حقوق بشر و ... بعضی دولتمردان بخاطر حفظ موقعیت اقتصادی، سیاسی با چین از اعتراض رسمی علیه چین خودداری کرده‌اند اما نخست وزیر کشور مسلمان ترک زبان ترکیه سکوت خود را شکست و رسماً به دولت چین اعتراض کرد و خواستار دعوت از رهبر ایغورهای سینگ یانگ به ترکیه شد. سران کشورهای اسلامی نیز جبهه‌گیری اصولی علیه کشور چین خواهند داشت و کشورهای آزاده جهان نیز کماکان در خصوص کشتار مسلمانان چین موضع خواهند گرفت.

حرکت‌های اعتراضی خیابانی نهایت ظلم و ستم مردمی را به رخ دولتمردان می‌کشد که بی‌عدالتی فراتر از حد معمول گشته و تقریباً علاجی غیر از حضور در خیابان‌ها احساس نمی‌شود از اینکه علمای حوزه‌های دینی کشورهای مسلمان خصوصاً ایران و NCOهای غیر دولتی و سازمان‌های سیاسی و اجتماعی اکثر کشورها حرکتی سرکوب‌گرانه‌ی حکومت چین را محکوم کرده‌اند احساس می‌شود به دنبال آنان دولتمردان ترک زبان و کشورهای مسلمان و آنگاه کشورهای مستقل نیز این حرکت غیر دمکراتیک دولتمردان چین را محکوم نمایند. ضمن ادای احترام به شهدای وقایع اورمچی امیدوارم در هیچ گوشه‌ی جهان ظلمی ولو اندک از سوی حاکمان دولتی به اقلیت‌های قومی و مذهبی روا نشود.

به نظر نگارنده اعتراض و اظهار همدردی با اقلیت سرکوب شده و نقد حاکمان اقتدارگرا توسط جمعیت‌ها و NCO های غیر دولتی و دولتهای آزاده‌ی جهان دخالت در امور کشوری محسوب نخواهد شد. حفظ ارتباط دیپلماتیک و دخالت در امور کشوری دیگر با اعتراض و اظهار همدردی با مردم تحت ستم تمیز داده شود. به هر حال سرکوب اعتراضات عدالت خواهانه ملتی مظلوم به هر روشی از نظر انسانیت محکوم است.

آنا محمد بیات